همه ما می‌دانیم که محصولات فولادی کاربرد فراوانی در صنعت ساختمان‌سازی دارند و همین امر باعث می‌شود تا این محصولات در اندازه‌ها و ابعاد مختلف تولید شوند. البته که در کشورهای مختلف دارای استانداردهای متفاوتی نیز هستند و طبق آن استانداردها تولید و ساخته می‌شوند.

به طور مثال از استانداردهای آن می‌توان به استاندارد اروپا، استاندارد چین و روسیه اشاره کرد. تیرآهن یکی از مهم‌ترین مواردی است که در ساختمان‌سازی به کار می‌روند و انواع مختلفی هم دارند.  ما در این مقاله از سایت فولاد سلین به بررسی تفاوت‌ تیر‌آهن و هاش خواهیم پرداخت اما قبل از آن به بررسی جداگانه تیرآهن و هاش می‌پردازیم. پس اگر شما هم به این موضوع علاقه دارید، ما را تا انتهای این مقاله جذاب همراهی کنید.

تیر‌آهن چیست؟

تیر‌آهن در واقع یک پروفیل به شکل شکل I و H است. از آهن در ساخت بنا یا ساختمان استفاده می‌شود.  وظیفه اصلی تیر‌آهن تحمل بارها و فشارهای وارده بر سازه است. از تیر‌آهن در ساخت و طراحی کفی ستون، تیرک‌های میانی، خرپا و … استفاده می‌شود. همچنین تیرآهن دارای سه نوع استاندارد است. ناگفته نماند که این محصول انواع مختلفی دارد و قیمت تیرآهن نیز براساس نوع آن قیمت‌گذاری می‌شود.

مزایا و معایب استفاده از تیرآهن در صنعت ساختمان‌سازی 

همان‌طور که مشخص است استفاده از تیر‌آهن در ساخت سازه مقاومت آن را افزایش می‌دهد و در ضمن استفاده از تیر‌آهن بسیار مقرون به صرفه و ارزان است. بعضی از مزایا و معایب استفاده از تیر‌آهن در صنعت ساختمان‌سازی را با هم در این بخش بررسی می‌کنیم. این موارد عبارتند از:

مزایای استفاده از تیرآهن

بسیاری از افراد بدون در نظر داشتن خواص و مزایای تیرآهن از آن استفاده می‌‎‌کنند. به همین دلیل ما تلاش کردیم تا اکثر مزایای آن را برای شما در این بخش نام ببریم این موارد عبارتند از:

• بسیار مقرون به صرفه است و قیمت مناسبی دارد.
• دارای دوام خوب و مقاومت بالایی است.
• امکان بازسازی در آن وجود دارد.
• چند قطعه را می‌تواند به هم (به خوبی) متصل کند.
• نصب آن سریع و مناسب است.

معایب استفاده از تیرآهن

معایب تیرآهن، از مزایای آن اهمیت بیشتری دارد. به همین دلیل باید بیشتر به آن دقت کنید. معایب استفاده از تیرآهن عبارتند از:

• ضعف در دمای بالا: مقاومت تیر‌آهن با افزایش دما کاهش پیدا می‌یابد.
• خوردگی فلز در مقابل عوامل خارجی: قطعات فلزی در ساختمان در مقابل عوامل بیرونی دچار خوردگی می‌شود و همین موضوع باعث کاهش ابعاد آن می‌شود.

استاندارد تیرآهن چیست؟ 

تیرآهن بر اساس چهار نوع استاندارد ساخته می‌شود. به دلیل تخصصی بودن این استانداردها، ما فقط آن‌ها را برای شما نام می‌بریم و در یک مقاله جداگانه در سایت آهن آنلاین، آن‌ها را به صورت مفصل برای شما بررسی می‌کنیم. این چهار مورد عبارتند از:

1) تیر آهن IPE (استاندارد اروپا و ایران)
2) تیر آهن INP (استاندارد چین و روسیه)
3) تیر آهن IPB (بال پهن)
4) تیر آهن لانه زنبوری CPE

برای آشنایی بیشتر با تیرآهن می‌توانید به مقاله تیرآهن چیست و انواع آن مراجعه کنید

تیر‌آهن بال پهن (تیرآهن هاش) چیست؟

تیر‌آهن بال پهن که به تیرآهن هاش نیز معروف است دارای دو نوع بال پهن سبک و بال پهن سنگین است. مخفف آن در انگلیسی IPB  است. هاش تیر عریض مانند حرف انگلیسیH  است. این تیر‌آهن در تولید تیر و خرپا استفاده می‌شود.
طول آن بین 8 تا 16 متر است و ارتفاع آن مابین 100 تا 1000 میلی‌متر است. هاش HEB سنگین است و این نوع تیر‌آهن دارای بال ضخیم‌تری نسبت به تیر آهن HEA است. این نوع تیرآهن در صنعت برج سازی، پل سازی و صنایع از این دست کاربرد وسیعی دارد و بسیار پرطرفدار است.

تاریخچه تیرآهن هاش

تیر‌آهن هاش برای اولین بار در قرن بیستم در شرکت (Bethlehem) تولید شد. قبل از ساختن تیر‌آهن هاش، از تیر‌آهن معمولی استفاده می‌کردند. در سال 1856 استفاده از تیر‌آهن مرغوب به عنوان استاندارد در صنعت ساخت‌و‌ساز در نظر گرفته شد. این نوع از تیر‌آهن به دلیل استحکام و مقاومت بالا در پروژهای عظیم صنعتی مورد استفاده قرار گرفت.

مزایا و معایب استفاده از تیر‌آهن هاش

در این بخش برای آشنایی بیشتر شما با تیرآهن هاش، باید مزایا و معایب آن را کاملا بررسی کنیم تا راحت‌تر بتوانیم تفاوت تیرآهن و هاش را بررسی کنیم. این مزایا و معایب عبارتند از:

مزایای تیرآهن هاش

1) تیر آهن هاش بهترین ستون برای ساختمان‌هاست.
2) استفاده از تیر‌آهن هاش میزان خطا را کم می‌کند و همچنین تیر‌آهن کم‌تری مورد استفاده قرار خواهد گرفت که این باعث کم شدن هزینه نهایی خواهد شد و به نفع سازنده است.
3) تیر‌آهن هاش ابعاد بزرگی دارد. به همین دلیل خیلی سریع و آسان نصب و اجرا می‌شود. این امر باعث می‌شود تا در بعد زمان، صرفه‌جویی گردد.

معایب استفاده از تیر‌آهن هاش

1) این تیرآهن با این که دارای استحکام و مقاومت خوبی است، اما در برابر خوردگی و اکسیداسیون نسبت به دیگر تیرآهن‌ها ضعیف عمل می‌کند.
2) تیرآهن هاش در برابر دمای بالا مقاومت پایینی نسبت به باقی تیر‌آهن‌ها دارد.
3) برای نصب این تیرآهن از جوش خاصی استفاده می‌شود که این روش جوش، قیمت بالایی نیز دارد.

انواع تیرآهن بال پهن (تیرآهن هاش)

برای آشنایی بیشتر شما با تیرآهن هاش، باید انواع آن را به صورت خلاصه و مفید بررسی کنیم. این موارد عبارتند از:

1) تیرآهن هاش سبک (HEA~IPBL) 

تیرآهن هاش سبک دارای سایز 100 تا 1000 میلی‌متر است. ارتفاع آن 96 تا 990 میلی‌متر است و طول بال آن حداکثر 100 تا 300 میلی‌متر است. ضخامت آن از باقی انواع تیرآهن بال پهن کم‌تر است.

2) تیرآهن هاش سنگین (HEB~IPB)

خرید و فروش تیرآهن هاش سنگین در ایران بسیار متداول است و ارتفاع مقطع 100 الی 1000 و طول بال آن 100 تا 300 میلی‌متر است و ضخامت آن قطعا بیشتر از ضخامت تیرآهن هاش سبک است.

3) تیرآهن هاش فوق‌سنگین (HEM~IPBV)

حرف V نشان دهنده سنگینی تیرآهن است. این تیرآهن نسبت به دو نوع دیگر دارای ضخامت بیش‌تری است. این تیرآهن دارای طولی 106 تا 302 میلی‌متر و سایز 100 الی 1000 میلی‌متر است.

کاربرد تیرآهن هاش

تیر‌آهن هاش تغییر و تحول زیادی در ساخت سازه‌های صنعتی به وجود آورده است. امروزه در سراسر دنیا و در بسیاری از پروژه‌های صنعتی و عمرانی که نیاز به مقاومت و استحکام بالایی باشد، از تیرآهن هاش استفاده می‌شود. در این جا به مهم‌ترین کاربردهای آن‌ اشاره خواهیم کرد که عبارتند از:

• پل‌سازی و سدسازی و کشتی‌سازی و اسکله‌سازی و ستون‌سازی
• ساخت تریلرهای کامیون
• ساخت خرپا و ساخت جرثقیل
• انواع سازه‌های دریایی مانند سکوهای نفتی یا گاز و پتروشیمی
• انواع سوله‌ها و انواع انبارهای چند هزار تنی چند منظوره
• ساختمان‌سازی و برج‌های مرتفع
• صنعت پتروشیمی و پالایشگاه‌ها

تفاوت تیرآهن و هاش

حال به بحث اصلی یعنی بررسی تفاوت تیرآهن و هاش از جهات مختلف رسیدیم. ما در این بخش از نظرهای گوناگونی تفاوت تیرآهن و هاش را بررسی می‌کنیم. این موارد عبارتند از:

1) تفاوت تیرآهن و هاش از نظر شکل 

تفاوت اساسی تیرآهن و هاش در شکل این دو است. به تنهایی تیرآهن جان یاWeb  گفته می‌شود و به بال‌های آن بال یاFlange  می‌گویند. هر دو نوع تیرآهن در صنعت ساختمان‌سازی کاربرد دارند و هر دو دارای بال‌های پایین و بالا هستند اما در تیرآهن I شکل بال‌ها عرض کمتری نسبت به تیرآهن هاش دارند. تفاوت دیگر تیرآهن و هاش در نسبت ابعادی جان و بال‌ها است. ابعاد بال در تیرآهن معمولی کمتر از جان است در حالی که در تیرآهن هاش، ابعاد بال برابر با ابعاد جان است.

2) چالش اصلی در تولید

چالش اصلی در تولید تیرآهن و هاش به عوامل بیرونی از جمله دما در فرآیند نورد و دمای محیط است که ممکن است باعث خمیدگی جان تیرآهن شود. البته که این مسئله دارای راه‌حل‌هایی نیز هست. یکی از بهترین راه‌های مقابله با  این مسئله استفاده از تکنولوژی کنترل دمایی است.

3) تفاوت تیرآهن و هاش در روش تولید

همه تیرآهن‌ها به روش نورد گرم ساخته می‌شوند. ماده اولیه برای تولید تیرآهن اسلب‌های مستطیلی یا اسلب‌های اچ شکل هستند. فرآیند تولید تیرآهن و هاش از اسلب مستطیلی، نستبا پیچیده و زمان‌بر است. نورد گرم دارای چهار مرحله است.

مرحله اول، ماده اولیه وارد فاز نورد سنگین می‌شود. در این مرحله، عرض محصول افزایش می‌یابد. سپس در دو مرحله بعد، نورد بر روی تیرآهن انجام شده که در این دو مرحله تیرآهن به شکلI  یاH  در می‌آید. در مرحله آخر نیز سطح تیرآهن به شکل نهایی محصول در خواهد آمد.

4) تفاوت تیر‌آهن و هاش از نظر استحکام

تیرآهن هاش به دلیل این که پهن‌تر و عریض‌تر است نسبت به تیرآهن معمولی دارای استحکام و مقاومت بیشتری است. حداکثر طول مجاز برای استفاده از تیرآهن معمولی، تقریبا 30 متر است. در حالی که حداکثر طول مجاز برای تیرآهن هاش تقریبا 100 متر است و همین موضوع باعث شده که این تیرآهن کاربرد وسیعی در ساخت ستون‌های بلند و در نهایت در ساخت برج‌ها و پل‌ها و سازه‌های از این قبیل داشته باشد.

5) تفاوت تیر‌آهن و هاش از نظر کاربری 

در صنایعی مانند پل‌سازی که نیاز به طول زیاد و عریض‌تر دارند از تیرآهن هاش استفاده می‌شود، زیرا مقاومتش در برابر خمش بیشتر است. از سمت دیگر در ساخت ماشین آلات سنگین، سدها از تیرآهن هاش استفاده می‌شود. علاوه بر این سازه‌های که نیاز به استحکام و مقاومت بالایی دارند از این نوع تیرآهن استفاده می‌شود. در ساخت سازه‌هایی که نیازی به طول زیاد ستون نیست، می‌توان از تیرآهن معمولی استفاده کرد. به طور کلی تفاوت تیرآهن هاش و تیرآهن معمولی بسیار واضح است و باید در انتخاب آن‌ها دقت کرد.

 

وزن و قیمت تیرآهن و هاش

تیرآهن هاش به دلیل ضخامت بیشتری که در بال‌ها و جان دارد، منطقا وزن بیشتری نسبت به تیرآهن معمولی خواهد داشت. همین امر سبب افزایش قیمت آن می‌شود که شاید کاربرد آن در ساخت و سازه‌های کوچک چندان مناسب نباشد. طراحان و مهندسان باید از تیرآهنی استفاده کنند که از استحکام خوبی برخوردار باشد. علاوه بر این، نسبت به ابعاد پروژه توجیه منطقی و اقتصادی داشته باشد. حال ما برای تکمیل این مقاله از دو جدول برای کمک بیشتر به شما در انتخاب بهتر، استفاده می‌کنیم.

برای مشاهده وزن تمامی سایزهای تیرآهن و هاش می‌توانید صفحات درج شده در پایین مراجعه کنید:

1) جدول وزن تیرآهن هاش سبک  (HEA)

 

وزن شاخه kg/m	طول بال A	ضخامت جان D	ضخامت بال B	ارتفاع تیر H	سایز هاش سبک
16.7	100	5	8	96	100
19.9	120	5	8	114	120
24.7	140	5.5	8.5	133	140
30.4	160	6	9	152	160
35.5	180	6	9.5	171	180
42.3	200	6.5	10	190	200
50.5	220	7	11	210	220
60.3	240	7.5	12	230	240
68.2	260	7.5	12.5	250	260
76.4	280	8	13	270	280
88.3	300	8.5	14	290	300
97.6	300	9	15.5	310	320
105	300	9.5	16.5	330	340
112	300	10	17.5	350	360
125	300	11	19	390	400
140	300	115	21	440	450
155	300	12	23	490	500
166	300	12.5	24	540	550
178	300	13	25	590	600
190	300	13.5	26	640	650
204	300	14.5	27	690	700
224	300	15	28	790	800
252	300	16	30	890	900

 

2) جدول وزن تیرآهن هاش سنگین (HEB)

 

وزن شاخه kg/m	طول بال A	ضخامت جان D	ضخامت بال B	ارتفاع تیر H	سایز هاش سبک
20.8	10	6	10	100	100
27.2	11	6.5	11	120	120
34.4	12	7	12	140	140
43.4	13	8	13	160	160
52.2	14	8.5	14	180	180
62.5	15	9	15	200	200
72.8	16	9.5	16	220	220
84.8	17	10	17	240	240
94.8	17.5	10	17	260	260
105	18	10.5	18	280	280
119	19	11	19	300	300
129	20.5	11.5	20.5	320	320
137	21.5	12	21.5	340	340
145	22.5	12.5	22.5	360	360
158	24	13.5	24	400	400
174	26	14	26	450	450
191	28	14.5	28	500	500
203	29	15	29	550	550
216	30	15.5	30	600	600
229	31	16	31	650	650
245	32	17	32	700	700
267	33	17.5	33	800	800
297	34	18.5	35	900	900
320	35	19	36	1000	1000

 

سخن پایانی

تیرآهن نقش حیاتی در استواری و پایداری یک ساختمان و یا سایر سازه‌ها دارد. دو نوع از رایج‌ترین آن‌ها، تیرآهن معمولی و تیرآهن هاش هستند. در این مقاله از سایت فولاد سلین سعی بر این شد تا تفاوت‌های این دو را از نظر شکل، روش تولید، میزان استحکام، کاربری، وزن و قیمت بررسی کنیم. همچنین به بررسی مزایا و معایب هر دو آن پرداختیم.